Fotowędrówki: zamki

"Podróże kształcą" - to powiedzenie, w mojej opinii, ma głęboki sens. Nie ma lepszej formy poznawania otoczenia (bliższego i dalszego) niż w drodze bezpośredniego kontaktu. Wielozmysłowy ogląd pozostawia zawsze najbardziej trwały obraz w świadomości i pozwala kształtować własne zdanie na temat eksplorowanej rzeczywistości. Bogacenie wiedzy, troska o dobrą kondycję i własny rozwój są źródłem zadowolenia, radości, szczęścia. Sekcja zatytułowana "Fotowędrówki" to mój sposób informowania o odwiedzonych ostatnio miejscach czy obiektach. Jest też przeglądem propozycji ciekawych miejsc rekomendowanych do odwiedzenia we własnym zakresie. Chciałabym, żeby ta strona stanowiła zachętę do samodzielnego odkrywania różnych ciekawych miejsc, ich historii i znaczenia kulturowego oraz była miejscem dzielenia się interesującymi spostrzeżeniami.

 Oto prezentacja odwiedzonych w ostatnim czasie rezydencji, zamków i dworów Podkarpackich.

Zespół Pałacowo-Parkowy w Łańcucie jest jedną z atrakcji turystycznych miasta. Swój obecny kształt zamek zawdzięcza rodowi Lubomirskich. Wykupili oni zadłużone dobra od Stadnickich i przekształcili łańcucką fortecę we wspaniały zespół pałacowo-parkowy. Ożywiona działalność gospodarcza i budowlana miała miejsce za czasów Potockich. W maju pomieszczenia zamkowe wypełnione są muzyką. Tu każdego roku odbywa się tu Muzyczny Festiwal -  najważniejsza impreza kulturalna na Podkarpaciu.

 Zespół Pałacowo-Parkowy w Tarnobrzegu-Dzikowie jest rodową rezydencją założycieli miasta Tarnobrzega - Tarnowskich. Rezydencję stanowi zamek z XV - XVIII wieku wraz z parkiem i otwartymi terenami dawnych zamkowych ogrodów założonych wokół zamku w XIX wieku, a także zespół budowli gospodarczych i pomocniczych powstałych w okresie XIX i I połowy XX wieku. W ocenie wartości kulturowej zamek uznaje się za najcenniejszy zabytek miasta Tarnobrzega.

Zespół Pałacowo-Parkowy Krasickich w Krasiczynie jest jednym z najpiękniejszych skarbów architektury renesansowo-manierystycznej w Polsce i w Europie. Budowę zamku o charakterze obronnym rozpoczął w 1580 roku Stanisław Krasicki, a ukończył jego młodszy syn Marcin przekształcając go w wielkopańską rezydencję. Pałac otacza park krajobrazowy z cennym drzewostanem.

Zespół Pałacowo-Parkowy Mycielskich w Wiśniowej to: pałac z przełomu XVII i XVIII wieku, barokowa oficyna z XVI wieku, zabytkowy park z wieloma pomnikami przyrody oraz ciekawą aleją grabową.

Zespół Pałacowo-Parkowy Mniszchów w Dukli jest najokazalszym obiektem w pejzażu architektonicznym miasta. Powstał w II połowie XVIII wieku  na bazie starszych budowli; wybudowany w typie "entre cour et jardin". W 2012 odzyskany przez ród Tarnowskich.

Zespół Pałacowo-Parkowy Dzieduszyckich w Zarzeczu koło Przeworska powstał z inicjatywy Magdaleny z Dzieduszyckich Morskiej w latach 1817 - 1819. Został wybudowany w stylu "empire", tj. w stylu cesarskim. Charakterystyczną cechą pałacu jest umieszczona w południowym narożniku baszta w stylu rzymskim. W 2006 roku spadkobiercy Włodzimierza i Wandy z Sapiehów Dzieduszyckiej przekazali Pałac Dzieduszyckich na własność Gminy Zarzecze.

 Zespół Pałacowo-Parkowy Lubomirskich w Przeworsku powstał w I połowie XVII wieku. W końcu XVIII wieku nabyła go od swych córek księżna marszałkowa Izabela Lubomirska z Łańcuta i przekazała swojemu wychowankowi i ulubieńcowi Henrykowi Lubomirskiemu. Wtedy też rozbudowano i przebudowano istniejący tu późnobarokowy dwór obronny, i nadano mu kształt niewielkiego pałacyku o cechach angielskiego klasycyzmu. Pałac otacza 12 hektarowy park z drzewami egzotycznymi i pomnikami przyrody.

 Zamek w Odrzykoniu - Zamek Kamienieckich - obecnie ruiny gotyckiej XIV-wiecznej, rozbudowanej w XVI wieku, budowli na pograniczu Korczyny i Odrzykonia. Został wzniesiony na skale na wysokości 452 m n.p.m. Jego nieregularna forma wynikała z ukształtowania terenu. Za czasów Kazimierza Wielkiego był to typowy graniczny zamek obronny. Jego zadaniem była obrona traktu handlowego z Polski na Węgry przez Przełęcz Dukielską.

Zamek w Rzeszowie został wybudowany w latach 1902-1906 na miejscu dawnego zamku Lubomirskich. Pierwsza konstrukcja obronna powstała w tym miejscu prawdopodobnie w XVI wieku. Następnie, pod koniec tego wieku swój dwór obronny wybudował tu Mikołaj Spytek Ligęza. W 1620 roku rozbudował go w stylu Palazzo in fortezza. Od 1637 roku zamek został własnością Lubomirskich.

Zamek Lubomirskich w Rozwadowie znajduje się w północnej części miasta Stalowa Wola, przy ulicy Sandomierskiej 1, na pograniczu dzielnic Charzewice i Rozwadów. Jest pierwszym zabytkiem położonym na trasie turystycznego szlaku gniazd rodowych Lubomirskich. Był siedzibą rodową książąt Lubomirskich linii rzeszowsko-rozwadowskiej. Willa książęca zwana Zamkiem, została wzniesiona w latach 1782-1786 przez Franciszka Grzegorza Lubomirskiego według kanonów modnego ówcześnie stylu neoklasycyzmu. Od 2002 roku mieści się tu Muzeum Regionalne w Stalowej Woli.

Rezydencją rodziny książęcej Lubomirskich był dwór z parkiem w Charzewicach (w 1977 roku Charzewice wcielono do Stalowe Woli). Park o powierzchni 13,5 ha został założony w 1740 r. przez księcia Jerzego Ignacego Lubomirskiego. Zbudował też w nim swoją rezydencję, która przetrwała do 1915 roku. Do obecnych czasów zachował się dworek myśliwski, który w okresie dwudziestolecia międzywojennego był mieszkaniem rodziny książęcej.

Pałac Ponińskich w Horyńcu-Zdroju powstał w miejscu starego dworu Telefusów z XVII wieku. Kolejni właściciele zmieniali przez wieki jego wygląd. Obecną formę otrzymał podczas przebudowy w latach 1905 - 1912. Po II wojnie światowej mieścił się tu PGR, od 1969 sanatorium "Metalowiec", obecnie pod nazwą "Bajka".

Pałac w Narolu (wybudowany w końcu XVIII wieku przez wybitnego przedstawiciela myśli oświeceniowej Feliksa Antoniego hr. Łosia) jest jednym z nielicznych, obecnie pozostałych w Polsce, przykładów dawnych wielkich rezydencji kresowych. Rezydencja stanowi centralną część rozległej klasycystycznej kompozycji przestrzenno-krajobrazowej zrealizowanej na przełomie XVIII i XIX wieku wg projektu Norberta Hammerschmidta. Trzypoziomowy, klasycystyczny park w Narolu (15 ha) jest ostatnim zachowanym w Polsce, XVIII-wiecznym, autentycznym założeniem parkowym, które nie zostało przekształcone w XIX wieku w park krajobrazowy - romantyczny.

 Zespół pałacowo-parkowy w Tyczynie to piętrowy dwór zwany pałacem, otoczony 11 hektarowym parkiem. Pałac został zbudowany w latach 1862 - 1869 przez hrabiego Ludwika Wodzickiego i do dziś zachował swój XIX-wieczny, eklektyczny wygląd zewnętrzny, z przewagą elementów neogotyckich. We wnętrzu obiektu zachowało się niewiele śladów przeszłości. Otaczający go park stanowi zacisze zamku i dowodzi staranności w jego projektowaniu. Rośnie w nim ok. 1500 drzew i krzewów w 46 gatunkach, z których 40 to okazy mające charakter pomników przyrody. Są to 200 - 300 letnie graby, klony, lipy, dęby, jesiony, buki. Z rzadkich odmian spotkać tu można tulipanowiec amerykański, miłorząb dwuklapkowy, katalpę ("uskrzydloną głowę") oraz sosnę wejmutkę. Obecnie pałac wykorzystywany jest jako budynek Zespołu Szkół w Tyczynie.

Klasycystyczny dwór w Bolestraszycach wybudował Piotr Michałowski w XIX wieku. Z jego też inicjatywy otoczono go ogrodami krajobrazowymi. Ponieważ właściciel był postacią wszechstronną, zdumiewającą i o rozległych zainteresowaniach, dwór tętnił życiem artystycznym i gospodarskim; był wyznacznikiem rozwoju, postępu i kultury dla całej okolicy. Okres bolestraszycki Piotra Michałowskiego to czas jego aktywności na polu malarstwa. Wykorzystywał każdą chwilę i każdy skrawek papieru do malowania otaczającego świata. U niego pobierali lekcje malarstwa najwybitniejsi polscy malarze I połowy XIX wieku, m.in. Juliusz Kossak. W majątku przebywał do Wiosny Ludów 1848, potem zamieszkał w Krakowie.
Od 1975 roku posiadłością zajmuje się, i rozwija w niej swoją aktywność Arboretum w Bolestraszycach, które jest obiektem przyrodniczym, kulturowym, dydaktycznym i naukowym.

Kompleks pałacowo-parkowy w Sieniawie koło Przeworska składa się z sześciu budynków na czele z Pałacem Książęcym i w otoczeniu 29 ha parku. Pałac został zbudowany przez hetmana wielkiego koronnego Adama Mikołaja Sieniawskiego na początku XVIII wieku. Dzisiejszy wygląd uzyskał podczas przebudowy w latach 1881-1883 dokonanej przez Czartoryskich według projektu Bolesława Podczaszyńskiego i ma charakter późnobarokowy. Pod koniec lat trzydziestych XX wieku książę August Czartoryski rozpoczął remont pałacu, przerwała go jednak II wojna światowa. Największe znaczenie pałac miał w XIX wieku, gdy był jedną z głównych siedzib Czartoryskich i odgrywał rolę galicyjskiego centrum życia politycznego i umysłowego. Obecnie w pałacu mieści się hotel, a w oficynie dworskiej znajduje się restauracja.

Pozostałości zabudowań dworskich Trzecieskich z XIX w.: murowana oficyna dworska z 1904 r., pozostałości parku i studnia drewniana. Oficyna położona jest w parku krajobrazowym z XVIII/XIX w. o czytelnym układzie dawnych tarasów, gazonu, sadu, założeń ziemnych i dróg dojazdowych oraz z pozostałością rzędowych nasadzeń lipowych i z drzewami pomnikowymi. Obiekt ma cechy eklektyczne.
Na Przedmieściu Dynowskim znajdował się stylowy klasycystyczny dworek ziemiańskiej rodziny Trzecieskich. Budynek dworu wzniesiony został w 1750 lub 1760 roku. Nie ma zgodności odnośnie fundatora obiektu. Według R. Aftanazego w 1784 roku Stanisław Trzecieski kupił dobra dynowskie od Piotra Ożarowskiego. Po Stanisławie Trzecieskim właścicielami dworu byli kolejno: Józef, Zbigniew i Stefan Trzeciescy. W rękach tej rodziny majątek pozostawał aż do zakończenia II wojny światowej.
Pozostałości zabudowań dworskich pani Kinga Moysa, córka ostatnich właścicieli majątku przeznaczyła na rzecz kościoła. Kościół przekazał majątek na rzecz Fundacji Pomocy Młodzieży "Wzrastanie"

 Pierwotny, prawdopodobnie drewniany, dwór w Lesku wybudowano z inicjatywy Jana Kmity w II poł. XV w. Historia zamku rozpoczyna się w 1538 r., kiedy Piotr Kmita herbu Szreniawa, Pan na Wiśniczu, po śmierci swojego brata Stanisława przejął dwór leski i postanowił przenieść siedzibę z pobliskiego Sobienia w bardziej dogodne miejsce. Potem kolejnymi właścicielami zamku byli: Stadniccy, Ossolińscy, Mniszchowie, Krasiccy. Zamieniony w hotel, zamek w Lesku położony jest na wysokiej skarpie nad Sanem. Poniżej przebiega stary szlak handlowy na Węgry. Przebudowany i otynkowany zamek stracił swój dawny wygląd oraz charakter i obecnie nie prezentuje się zbyt okazale. Dookoła zamku rozpościera się park, który dawniej również był również bardziej rozległy. Obecnie znajduje się w nim miejski amfiteatr.

W wiekach XVII, XVIII i XIX był to dwór miejski nad brzegiem rzeki Wisłoki, który powstał po zburzeniu renesansowego zamku rycerskiego Gryfitów-Mieleckich. Zamieszkiwali w nim kolejni właściciele mieleckich dóbr. W 1906 r. hrabia Wacław Oborski zakończył budowę pałacyku, połączonego ze starym dworkiem. Całość jest kompozycją wykorzystującą dość popularny w w owym czasie model willi z wieżyczką, nazywanej potocznie "domem w ogrodzie" lub "pałacykiem". Wygląd nowej siedziby Oborskich odegrał dużą rolę w życiu Mielca, stając się wzorem do naśladowania przy budowie domów miejscowego, bogatego mieszczaństwa. W latach 90. XX wieku władze miasta przeznaczyły zabytkowy obiekt na siedzibę Muzeum Regionalnego i przystąpiły do gruntownego odrestaurowania pałacyku. Przy okazji przekomponowano także rozległy park krajobrazowy, wyznaczając nowe alejki i robiąc wiele nasadzeń różnych gatunków drzew i ozdobnych krzewów.