"Obserwować migracje ptaków"

Jan Petryszyn "Piosenka dla ptaka"

Kiedy podnieść się nie możesz
i ogarnia cię zwątpienie,
wtedy nie płacz, ptaku, nie płacz.
Podnieś głowę w stronę nieba,
uwierz skrzydłom,
one kiedyś ci pomogą
unieść się nad ziemię, wstać.
Lot twój będzie tak wysoki,
lot twój będzie tak daleki,
ile wiary i nadziei
własnym skrzydłom możesz dać.
A jak będziesz w pierwszym locie
bliżej nieba, dalej ziemi,
nie zapomnij tam, w przestrzeni,
nie zapomnij tam, w błękicie
o tym małym skrawku ziemi,
gdzie powstało twoje życie.

Ptaki zawsze fascynowały ludzi - są wolne, dzikie, płochliwe i potrafią latać. Mimo, że żyją blisko nas - wciąż niewiele o nich wiemy. Warto więc zainteresować się życiem ptaków, ich zachowaniami i zwyczajami - szczególnie w okresie późnego lata i jesienią. Obserwacje dostarczą nam wiedzy i pozwolą przeżyć piękne chwile w kontakcie z naturą, której znaczącą część stanowią ptaki.

W Polsce żyje ok. 350 gatunków ptaków. Zacznijmy ich rozpoznawanie od tych, które towarzyszą nam każdego dnia. Zwróćmy uwagę na często pojawiające się w naszej bliskości gołębie, spróbujmy odróżnić kosa od szpaka, dostrzeżmy stadko sikorek, rozpoznajmy kawkę po jej szaro-popielatym kapturze i błysku niebieskiego oka. Słowem - rozpoznajmy i nazywajmy ptaki z najbliższego otoczenia.

Sierpień jest czasem wędrówek na zimowiska. Najwcześniej wyruszający wędrowcy już zniknęli z naszych okolic (np. jerzyki), inne odlatujące na czas zimy przygotowują się do zmiany miejsca pobytu. Odlatują wilgi, kukułki, liczne gatunki ptaków wodnych i błotnych. Na drutach instalacji elektrycznych można zobaczyć jaskółki "naradzające się" przed wędrówką na południe. Na łąkach organizują "sejmiki" stada bocianów przed wędrówką do Afryki (odlot ok. 24.08). Wymienione i niewymienione (bo mniej znane) ptaki i ich zachowania mogą nas zaciekawiać, zadziwiać i zachwycać. Na pewno jednak uruchomią nasze myślenie. Uświadomią nam, że w przyrodzie nie ma chaosu, że obowiązuje porządek, zasady, kalendarz, a wszystkim - zarówno zwierzętom, jak i ptakom - dobrze znane są prawa natury.

Gdzie należy się wybrać, by móc podziwiać ptactwo w czasie późnego lata i jesieni?
Ptaki zatrzymują się zawsze na żerowiskach. Należy więc obserwować je w okolicach:
- płycizn nadrzecznych, płycizn stawów rybnych, płycizn sztucznych zbiorników wodnych (łabędzie, kaczki),
- parków miejskich (dzięcioły, ptaki wróblowate),
- podmokłych łąk i pastwisk (bociany, czaple),
- świeżo skoszonych łąk, świeżo zaoranych pól (myszołowy, pustułki, czajki),
- parków narodowych i krajobrazowych,
- obrzeży lasów
oraz patrząc w niebo w otwartych przestrzeniach.

W obserwacji ptaków pomocne bywa posiadanie sprzętu optycznego (luneta, lornetka z dużym przybliżeniem, aparat fotograficzny). Warto też mieć z sobą atlas ptaków i na bieżąco identyfikować i nazywać obserwowane okazy.

I informacja warta przypomnienia. Oprócz lokalnych miejsc przebywania ptactwa, są obszary w Polsce szczególnie przez ptactwo ulubione. Ostojami ptactwa wodnego są tereny: Doliny Biebrzy, ujścia Warty, stawów w Dolinie Baryczy. Góry to środowisko właściwe ptakom drapieżnym (sowy, kuraki, gatunki wysokogórskie). Wybrzeże Morza Bałtyckiego stanowi ważny szlak migracyjny dla wielu, często rzadkich, gatunków ptactwa.

Na zakończenie kilka, według mnie wymownych, powiedzeń o ptakach. Oto one:
"Starego wróbla na plewy nie złapiesz."
"Gdzie ścierwo, tam się kruki gromadzą."
"Na jednej łące wół patrzy trawy, a bocian żaby."
"Gniewa kruka czarna wrona, a sam czarny, jak i ona."
"Zły to ptak, co swe gniazdo kala."