"Świadomie wybierać"

Edward Stachura - fragment książki "Fabula rasa"

- Czym jest wolność?
- Wolnością od wyboru. Wolnością od myślenia. 
Wolność jest rozumieniem. Kto rozumie jest wolny.
- A ten, kto nie rozumie?
- Kto nie rozumie, musi myśleć. Jest katorżnikiem myślenia.
- Czy to ma znaczyć, że rozumienie jest bezmyślnością?
- Rozumienie jest wyzwoleniem od tego, o czym się nie myśli, bo się rozumie. Bezmyślność zaś, nie ma czegoś takiego. 
Są ludzie mniej myślący i ludzie bardziej myślący, ale bezmyślnych nie ma.
Każdy śmiertelnik jest chorobą myślenia zarażony.

Często słyszymy: masz wolny wybór, masz wolną rękę, wybieraj z głową, wybieraj mądrze i świadomie. Mowa o wielu możliwościach dokonywania wyboru w różnych tematach, i o naszej świadomości przy podejmowaniu takich czy innych decyzji. Wybór powinien być zgodny z naszą osobistą wizją naszej teraźniejszości i przyszłości. O słuszności wyboru decydują informacje zwrotne płynące z naszego umysłu:
- wiem, co jest mi potrzebne;
- wiem, dlaczego właśnie to;
- wiem, jak rzecz wyglądała historycznie;
- wiem, jaki uczyni progres w moim życiu;
- wiem, że ten wybór jest zgodny z moimi wartościami i z moją moralnością;
- wiem, jak ta decyzja będzie wpływać na moje życie osobiste, rodzinne, zawodowe oraz jakie może przynieść skutki społeczne, czy ew. skutki polityczne.
Wolność to stan umysłu. To przekonanie, że wszystko nam wolno. Czy do końca tak można myśleć? Czy takie postawienie sprawy nie przywoływałoby powiedzenia: "Hulaj dusza, piekła nie ma"?.

Wolność wyboru wcale nie oznacza samowoli. Nie możemy łamać prawa na różne sposoby odpowiadające nam w danym momencie (kraść, napadać, bić, gwałcić, pić...). Trudno byłoby sobie wyobrazić życie w sytuacji, gdy każdy może robić co chce i nie musi liczyć się ze skutkami takiego postępowania.
Wolność to decyzyjność i odpowiedzialność. Wybieramy na każdym etapie życia według własnego rozpoznania zagadnienia, według własnych potrzeb, według własnych możliwości i priorytetów, z pełną odpowiedzialnością za skutki wyboru, bez ulegania naciskom i manipulacjom różnych osób i środowisk, w sposób dla nas optymalny. Wiadomo, że takie wybory nie są łatwe i nie do końca są możliwe. Wiele rzeczy jest narzuconych (np. ceny zawierające koszt reklamy); albo - duży wybór rodzi zwiększone oczekiwania (chciałoby się wybierać rzeczy najlepsze),  lub - w dużym wyborze kryją się różne pułapki (jaki będę miał z tego zysk?, czy jest to zgodne z moją moralnością?).

Niewątpliwą zaletą świadomych wyborów jest możliwość kreowania swojej teraźniejszości i przyszłości wraz z wszelkimi konsekwencjami dokonywanych wyborów. Mamy możliwość swobodnych wypowiedzi, wyboru wyznania, korzystania z wolnego rynku, samodzielnego decydowania o swoim losie. Mamy możliwość ustalenia według własnego pomysłu miejsca zamieszkania, miejsca dokonywania zakupu/ów, realizacji własnych aspiracji.
Możliwość dokonywania wyboru, nawet w sytuacji pewnych/wielu ograniczeń, jest wielką wartością i nie można jej zaprzepaścić. To zdobycz naszych czasów, należy ją szanować i pielęgnować. Ludzie odpowiedzialni ( chcemy takimi być!) potrafią świadomie i mądrze wybierać w każdej sprawie.

Wolność była i jest zadaniem dla filozofów. Oto kilka ich myśli:
"Wolność to prawo czynienia wszystkiego, co nie jest zabronione." (Monteskiusz)
"Kto żyje w strachu, nie będzie nigdy wolny." (Horacy)
"Kłamią niewolnicy, wolni mówią prawdę." (Seneka Młodszy)
"Nawet w zniewolonym ciele myśl jest wolna." (Sofokles)
"Wyobraźnia to rodzaj wolności." (Kamila Kampa)
Geniusz to dar potężnej intuicji, dar uogólniania i wyboru." (Eugene Delacroix)