Czas przedwielkanocny prowokuje myślenie w kierunku: co o wiośnie i Świętach Wielkanocnych mówi tradycja? jaka data w kalendarzu ludowym wyznacza początek wiosny? jakie znaki w przyrodzie wskazują jej nadejście? jaka jest symbolika palm i pisanek?
Odpowiedzi szukałam w książce Barbary Ogrodowskiej "Polskie obrzędy i zwyczaje doroczne".
W obowiązujących kalendarzach, za astronomiczny i kalendarzowy początek wiosny przyjmuje się dzień 21 marca. W tradycji ludowej za datę nadejścia wiosny uważa się Święto Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny, przypadające, według kalendarza liturgicznego, na dzień 25 marca. Obowiązuje myślenie, że to właśnie Matka Boska jest patronką i kreatorką wszelkiego budzącego się życia. "Anioł z nieba właśnie Jej zwiastował macierzyństwo i pod Jej sercem zatętniło nowe życie". Od dnia Zwiastowania w przyrodzie obserwuje się wyraźne ożywienie: słońce mocniej ogrzewa ziemię, pozwala wysiewać ziarno i pracować na roli; życiodajna woda przestaje być zamarznięta i już może nawilżać i użyźniać glebę.
Symbolem wiosny - tradycyjnie - są bociany powracające z ciepłych krajów. Ptaki długo wypatrywane i radośnie witane. To one uważane są za zwierzęta niezwykle pożyteczne - oczyszczają pola i łąki z robaków i drobnych "żyjątek". Ich przybycie w okolice domostwa uważane jest do dziś za dobry znak, szczęście, powodzenie, radość. Wszyscy znamy bajeczkę o tym, że dzieci przychodzą na świat za sprawą bocianów. One -podobno - przynoszą dzieci i wrzucają je rodzicom przez komin. Powrót bocianów to także zapowiedź nadejścia wiosennego ciepła. W ludowej tradycji funkcjonuje powiedzenie: "Kiedy bocian przyleci, możecie wyjść na dwór dzieci".
Palmy - znak Niedzieli Palmowej - ostatniej niedzieli Wielkiego Postu. Kościół w tym dniu święci triumfalny wjazd Jezusa na osiołku do Jerozolimy - na uroczystość święta Paschy. Tłum witał Go gałązkami oliwnymi i palmowymi. Polskie palmy służą również upamiętnieniu tego biblijnego wydarzenia. Przyjmują kształt bukietów różnej wysokości. Zgodnie z tradycją powinny zawierać wierzbowe gałązki z baziami-symbol budzącego się życia i umiłowania życia oraz tzw. rośliny "wiecznie zielone" - bukszpan, borówki leśne... . Całość trzeba koniecznie ozdobić kolorowymi wstążeczkami i suszonymi kwiatami.
Święta Wielkanocne - Święta Zmartwychwstania Pańskiego. W pierwszych wiekach nazywane Paschą. Poprzedzane zawsze święceniem pokarmów. Tradycyjnie uważano, że podczas tak wielkich świąt godzi się jeść tylko pokarm pobłogosławiony i poświęcony w kościele. W koszyku ze "święconką" nie mogło zabraknąć pisanek. Barwne jaja wielkanocne stanowiły - od zawsze - ozdobę stołów wielkanocnych i były - od najdawniejszych czasów - świadectwem ciągłości naszych obyczajów i bardzo starych tradycji.
Na całym świecie jajka symbolizują życie, siły witalne, miłość i płodność. W przeszłości powszechnie uważano, że jajka odwracają wszelkie nieszczęścia i niweczą zło. Z jajkami związanych było wiele przesądów. Uważano np., że kto umyje się wodą z miski, na dnie której leżała pisanka, zachowa zdrowie i urodę - albo - że toczone po grzbietach i bokach krów oraz koni jajka sprawią, że zwierzęta te będą zdrowe, gładkie i okrągłe jak jajka.
Myślę, że warto poznawać szczegółowiej tradycyjne myślenie i tradycyjne zachowania naszych przodków związane z różnymi okolicznościami w ciągu roku kalendarzowego. Nasze korzenie kulturowe tkwią w przeszłości i dlatego musimy tę przeszłość poznawać i znać.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz