"Dobrze wybierać"

Edward Stachura "Smutek jest jak pochód - przemija"

Dwóch ich w szrankach, każdy poetą.
Jak mam wybrać?Zawieszam myśl w próżni.
Który większą nakarmi podnietą,
kiedy nie są sobie nic dłużni.

Jeden rzewnym słowem mnie pieści,
drugi napiął Apollina kuszę...
Czy też moje serce pomieści
tyle wahań i lirycznych wzruszeń?

Miotam się! Już za oknem ciemności.
- by to szlag, by to jasna cholera!
Trudny wybór i strasznie mnie złości,
że mam wybrać, gdy nie chcę wybierać.

Do każdego mnie ciągnie! Z ochotą
wezmę obu... (kochana - nic z tego!)
Nagle światło w tunelu - myśl złota - 
wiem, co zrobię, wybiorę trzeciego!

Wybory europarlamentarzystów przywołały myśl o wyborach w ogóle. Każdego dnia przecież dokonujemy różnych życiowych wyborów. Wybieramy między rodziną a karierą, wybieramy partnera, słowa do słownika domowego, szkołę, studia, drogę życiową, ubrania na różne okoliczności itp.
 Czasownik "wybierać" jest efektem naszych preferencji. Trzeba najpierw woleć/preferować to coś nad coś innego, aby na tej podstawie wybrać coś spośród wielu możliwości. (SJP)

Sztuki dokonywania wyborów uczymy się od najmłodszych lat życia. Odzwierciedla ona nasze poczucie tożsamości, wizję siebie w świecie, nasze potrzeby, wartości, cele. Świadczy o naszej samoświadomości i rozpoznaniu dokąd chcemy zmierzać.
Interesują nas zwykle wybory doskonałe, najlepsze, ale te nie zawsze są fizycznie możliwe wykonawczo (bo uwarunkowania przekraczają nasze możliwości z różnych obszarów naszego życia i funkcjonowania). Przejawiamy w takich sytuacjach otwartość na kompromis/kompromisy ( ustalamy preferencje, z czegoś rezygnujemy na rzecz czegoś, zadowalamy się rozwiązaniami połowicznymi).

Najtrudniejsze są zawsze takie wybory, które niosą konsekwencje na całe życie (wybór życiowego partnera, wybór własnej ścieżki rozwoju, zakup mieszkania, itp.). Takich wyborów nie wolno dokonywać spontanicznie. Trzeba traktować je poważnie i rozważnie:
- zestawić argumenty "za" i "przeciw",
- przeprowadzić matematyczną kalkulację,
- posłuchać "głosu"własnej intuicji i własnych emocji,
- zebrać informacje od innych ludzi, w tym osób zaufanych,
- wybrać mniejsze zło,
- czasem odroczyć decyzję.

Zwykle boimy się konsekwencji własnych wyborów, ale chcąc być osobami normalnymi, odpowiedzialnymi i szczęśliwymi, musimy codziennie decydować o różnych sprawach - i - (w związku z tym) wybierać rozwiązania spośród wielu możliwych opcji. 

Kiedy oceniamy wybory jako dobre? Otóż wtedy, gdy nie pociągają za sobą niepożądanych konsekwencji - w kolejności: dla nas, naszej rodziny, znajomych i reszty świata. Podejmowania dobrych decyzji można się nauczyć. Jeżeli robimy to systematycznie, to schemat rozważnego podejścia do każdego wyboru mamy w głowie, a przestrzegając procedur, na ogół się nam udaje. Wszelkie potknięcia są tylko potwierdzeniem zasady ogólnej.

Myśli do przeanalizowania:
"Wybór zawsze wiąże się z utratą rzeczy, której nie wybraliśmy. Ale jeśli zaczynamy po niej rozpaczać, to nie mamy czasu dobrze zająć się tym, co wybraliśmy." (Irena Kwiatkowska)
"Człowiek ma skłonność do wybierania na co dzień nie tego, co jest dla niego rzeczywiście najlepsze, lecz tego, co wydaje się dobre w chwili wyboru. (Herbert Simon)
"...mężczyzna ma przywilej dokonywania wyboru, kobieta tylko możliwość odmowy (...) (Jane Austen)
"Złe wybory wydają się błędne tylko, gdy człowiek ogląda się za siebie." (Jill Barnett)

"Szanować Matkę"

Czesław Janczarski "Piękny dzień"

Marysia mówi: piękny dzień mamy.
- A jaki piękny?
- Jak uśmiech mamy!
Taki pogodny, jasny od rana,
Jak oczy matki, gdy patrzą na nas.

Żeby w tych oczach była pogoda
Czysta jak błękit, jak modra woda,
By był w nich uśmiech jasny i świeży
To przecież od nas trochę zależy.

Dzień Matki - święto przypadające w/g kalendarza 26 maja. Jego treść, sens i znaczenie powinniśmy nosić w sercu przez cały rok - i przez całe życie. Dlaczego?
- bo matka jest osobą, która dała nam życie,
- bo zapewnia nam bezpieczeństwo każdego dnia,
- bo każdego dnia patrzy na nas z troską, zrozumieniem,
- bo każdej matce zależy na zdrowiu, rozwoju i dobrostanie własnych dzieci,
- bo uczy dzieci pokonywania trudności i realizowania postawionych sobie zadań,
- bo motywuje do codziennej aktywności, odpowiedzialności za swoje czyny i pracy nad sobą,
- bo jest cierpliwa, dyskretna, uważnie słuchająca,
- bo jest wrażliwa i zaraża wrażliwością na wszystko, co w życiu ważne, piękne, niepowtarzalne, wyjątkowe,
- bo uczy krytycznego patrzenia na świat i przestrzega przed różnymi życiowymi pułapkami,
- bo daje przykład własnym zachowaniem,
- bo zawsze poszukuje najlepszych rozwiązań,
- bo dba o dom i rodzinę,
- bo jest obowiązkowa, rzetelna, prawdomówna,
- bo nikogo nie dyskryminuje i nie dyskwalifikuje,
- bo lubi siebie, swoją rodzinę, swoją pracę,
- bo dostrzega innych ludzi i ich potrzeby,
- bo nigdy nie wynosi się ponad innych,
- bo wyznacza granice normalności i poprawności,
- bo lubi się uśmiechać do ludzi i jest ciekawa świata,
- bo ma swoje zainteresowania i pasje, które pomagają jej czuć się osobą spełnioną.

Być matką to wielka sprawa. Na co dzień tego sobie nie uświadamiamy, ale przy okazji Święta Matki jest okazja, by przyjrzeć się roli dokładniej. Wniosek nasuwa się jeden: każdej matce należą się ukłony i szacunek przez całe jej życie, bo rola jest wymagająca, odpowiedzialna, kształtująca, formująca, dająca możliwość dzieciom odczuwania szczęścia w życiu. Każde spojrzenie Matki uspokaja, daje radość, nadaje sens istnieniu. Życzę każdej Mamie stu lat życia w zdrowiu oraz rodzinnym i społecznym szacunku!!!

Myśli do przeanalizowania:
"Matka nie musi wszystkiego rozumieć - wystarczy, żeby kochała i ochraniała. No i była dumna. (Paulo Coelho)
"Bo choćby nawet cały świat rzucał w ciebie kamieniami, to jeżeli mama stoi po twojej stronie, nic ci się nie stanie." (Jojo Moyes)
"Żadna mądrość, której możemy nauczyć się na ziemi, nie da nam tego, co słowo i spojrzenie matki." (Wilhelm Raabe)
"Ludzie to zawsze dzieci swoich matek. Bez matki nie ma poety, nie ma bohatera." (Maksym Gorki)

"Żyć w przyjaźni z naturą"

Julian Tuwim "Rzeczka"

Płynie, wije się rzeczka
Jak błękitna wstążeczka,
Tu się srebrzy, tam ginie,
A tam znowu wypłynie.

Woda w rzeczce przejrzysta,
Zimna, bystra i czysta,
Biegnąc mruczy i szumi,
Ale kto ją zrozumie?

Tylko kamień i ryba
Znają mowę tę chyba,
Ale one, jak wiecie,
Znane milczki na świecie.

Natura leczy, uspokaja i uszczęśliwia. Wszyscy to instynktownie czujemy i wiemy, chociaż  nie zawsze zabiegamy o codzienny kontakt z naturą. Przypomnienie skutków izolacji od przyrody na pewno zwiększy naszą częstotliwość pobytów na powietrzu i pobudzi nas do większej aktywności ruchowej i wysiłkowej.
A trzeba pamiętać i wiedzieć przynajmniej to, co poniżej:
- w oderwaniu od przyrody psychiatrzy upatrują plagi zaburzeń psychicznych,
- ekspozycja na roślinność ma wpływ na zdrowie układu sercowo-naczyniowego,
- drzewa i krzewy wokół domu obniżają poziom adrenaliny we krwi i w moczu,
- obserwacja ptaków wspiera leczenie depresji, cukrzycy, chorób serca i innych chorób przewlekłych,
- oglądanie ptaków przypomina medytację, a ta spowalnia degradację istoty szarej mózgu,
- ruch na świeżym powietrzu jest doskonałą okazją do dotlenienia organizmu  i przećwiczenia oddechów z przepony,
- przyroda, przestrzeń i powietrze angażują wszystkie zmysły i mają moc wyciszania głowy oraz ciała,
- przyroda, przestrzeń i powietrze kolosalnie zwiększają nasze dobre samopoczucie i zdrowie,
- przyroda, przestrzeń i powietrze łagodzą objawy ADHD u dzieci,
- słońce uruchamia w skórze produkcję cennej, przeciwkrzywiczej witaminy D,
- słońce oraz ciepłe powietrze regulują zegar biologiczny człowieka, a on wpływa na subtelną grę hormonów, kortyzolu i melatoniny, a te z kolei sterują procesem budzenia się i zasypiania,
- oprócz zegara dobowego, w mózgu działa także zegar roczny, który odnotowuje zmiany pór roku i "ogłasza" potrzebę wykonywania prac rolniczych stosownych do aktualnej z nich,
- słońce we właściwej dawce i - szczególnie rano - poprawia odporność, uwalnia endorfiny i hamuje rozwój chorób autoimmunologicznych, czego nie uzyskamy za sprawą oświetlenia sztucznego.

Trwa najpiękniejsza pora roku - WIOSNA - przebywajmy jak najdłużej na powietrzu i bądźmy aktywni na miarę swoich możliwości i okoliczności występujących w miejscu pobytu. Nasze zdrowie jest w naszych rękach, a znane powiedzenie mówi: "lepiej zapobiegać, niż leczyć".I tak naprawdę jest!

Do przemyślenia:
"Jeżeli jestem sam w lesie, nie może mnie spotkać żadna podłość, nie mogę usłyszeć kłamstwa ani świstu bata." (Ryszard Kapuściński)
"Jakże nudne i monotonne byłyby odgłosy lasu, gdyby prawo do śpiewania miało tylko dziesięć najzdolniejszych ptaków?" (Arnold Bennett)
"Deszcz - najstarsza kołysanka świata." (Erich Maria Remarque)
"Natura jest zawsze mądrzejsza od ludzkich pomysłów." (Antoni Kępiński)

"Strzec się cynizmu"

Kazimierz Przerwa-Tetmajer "Nie wierzę w nic"

Nie wierzę w nic, nie pragnę niczego na świecie.
Wstręt mam do wszystkich czynów, drwię z wszelkich zapałów.
Posągi moich marzeń strącam z piedestałów
I zdruzgotane rzucam w niepamięci śmiecie...

Cynizm jest rodzajem postawy obronnej przyjmowanej w sytuacji dotykających nas porażek, zaskoczeń, bulwersujących działań podejmowanych przez ludzi dotychczas przez nas docenianych, uważanych za mądrych, rozsądnych, rozumnych, roztropnych, poprawnych, przyjacielskich. Zawód i szok, jakiego doznaliśmy i doznajemy z powodu zachowań tych ludzi, wywołuje w nas skrajnie negatywne uczucia, z którymi nie umiemy sobie poradzić inaczej, jak tylko przez odrzucenie i zlekceważenie wszystkiego, i wszystkich dotychczas uznawanych wartości i zasad,  i zaistnienie we "własnym, niezależnym, po swojemu uporządkowanym świecie". Groźne jest to, że jeden zawód (rozczarowanie) i związane z nim odrzucenie wartości i zasad (coraz to) rozszerza się na wszystkie inne zdarzenia i sytuacje, których jesteśmy świadkami i uczestnikami, i staje się sposobem reagowania na całą rzeczywistość, która wokół nas jest, i która wokół nas się dzieje, a także na ludzi, z którymi się kontaktujemy, i którzy tę rzeczywistość budują i kreują. Cynizm staje się z często postawą życiową - i oznacza życie po swojemu, na własny rachunek, na własny sposób, w izolacji od otoczenia i bieżących spraw. Najgorsze w nim jest to, że obdziera nas -ludzi z wrażliwości na potrzeby i problemy innych osób i całej populacji. Zachowania ludzi cynicznych nie zawierają takich ludzkich emocji, jak współczucie, pomoc drugiemu w potrzebie, troska o dalsze losy poszkodowanego, wsparcie słabszego, kibicowanie czyjemuś sukcesowi, mobilizacja w kierunku osiągnięcia jakiegoś ważnego celu, itp.

O postawę cyniczną nietrudno w obecnej sytuacji społeczno-politycznej naszego kraju, gdzie na naszych oczach odbywa się kupowanie głosów poparcia, masowa indoktrynacja, zastępowanie oczekiwanej normalności koniunkturalnymi rozgrywkami międzypartyjnymi, gdzie odbywa się lekceważenie ludzi inaczej myślących, będących w mniejszości, słabszych; gdzie rządzący prezentują bagatelizujący stosunek wobec nauczycieli i ogrywają ich na oczach całego społeczeństwa, a w Radiu Maryja słyszy się opinie, że nauczyciele mają niechętny stosunek do wychowanków, bo biorą ich za zakładników swoich finansowych żądań, itp. Źle i niekomfortowo żyje się w kraju, w którym ludzie nie mówią tego, co naprawdę myślą, ale w bieżących rozmowach dopasowują się do poglądów rozmówcy, by nie zablokować sobie wejścia na salony tych, którzy aktualnie mają władzę (gdyby możliwość sięgnięcia po władzę się pojawiła).

Na zakończenie dopowiem:
- nie możemy bezwolnie przyjmować jakichkolwiek narzucanych poglądów zanim ich wcześniej nie przeanalizujemy i nie zrozumiemy,
- nie możemy obrażać się na przytyki i zachowania osób przez nas wysoko cenionych, a teraz prezentujących myślenie, sposób bycia i zachowania, który nas zaskakują, porażają, bulwersują,
- musimy czym prędzej nauczyć się panowania nad własnymi emocjami i zamiast izolować się i być obojętnymi, postarajmy się przyjmować postawę podejmowania dialogu z tymi ludźmi (w naszej ocenie) kontrowersyjnymi. Każde wycofywanie się, wewnętrzna izolacja i prezentacja zachowań pozbawionych wrażliwości na drugiego człowieka jest groźne dla nas i dla naszego otoczenia,
- pamiętajmy: cynizm to zło, którego należy się strzec i nie wypada o tym nie wiedzieć!

Do przemyślenia:
"Cynizm to produkt wygodnictwa i bezczynności." (Bertrand Russel)
"Cynizm każe kwestionować każdą dobrą intencję, rodzi brak społecznego zaufania." (Philip Zimbardo)
"Cuda się zdarzają, przyjacielu. Ale cynizm nie pozwala ich dostrzegać." (M. J. Rose)
"Nic nie wywołuje tyle cynizmu, co wielka miłość bez wzajemności, ale też nic nie wywołuje tyle skromności." (Andre Maurois)

"Świętować Wielkanoc"

Jadwiga Zgliszewska "Zmartwychwstanie"


...rozkołysało oziminę
i triumfalne sztandary

rozzłociło kaczeńce
jak koronę zwycięstwa

rozdzwoniło skowronki
i serca na rezurekcję

rozbłękitniło niebo
nad głowami niedowiarków

otwierając szeroko Bramę Zbawienia
przez cud Wielkiej Nocy

Świętować Święta Wielkanocne to:
- znać treść i sens Zmartwychwstania,
- przeprowadzić refleksję nad swoim zachowaniem i postępowaniem,
- przypomnieć domową tradycję wielkanocną,
- zaplanować czas świąteczny kładąc akcenty na rzeczy najważniejsze (w subiektywnej ocenie),
- wykonać wiosenne porządki,
- przygotować dekorację świąteczną uwzględniając wiosenną kolorystykę i naturalne akcenty,
- przygotować świąteczne menu mając na uwadze tradycję i gusty uczestników uroczystego spotkania przy wspólnym stole,
- dostrzegać i podziwiać piękno odradzającej się przyrody,
- być człowiekiem pomocnym dla domowników, sąsiadów, otoczenia.

Do przemyślenia:
"W swojej męce, śmierci i zmartwychwstaniu Chrystus streścił historię każdego pojedynczego człowieka i wszystkich ludzi razem, przyjmując na siebie ciężar ich nędzy i grzechów oraz pomnażając u nich możność doskonalenia się i uświęcenia." (Paweł VI)
"Miłość na wiek się nie ogląda." (Puszkin)
"Aby dojść do nieba, trzeba oderwać się od ziemi." (św. Teresa)

"Tworzyć projekty własnej aktywności"

Stowarzyszenie Domu Opieki "Złota Jesień" w Gdańsku "Jak wspaniały jest człowiek"

Jak wspaniały jest człowiek,
Myślą może przemieszczać się w czasie,
Wędrować po znanych dróżkach przeszłości,
Spotykać tych, którzy odeszli,
Przywoływać ich słowa, sytuacje, zdarzenia, 
Cieszyć się przebywaniem z nimi,
Tak, jakby nic się nie zmieniło.

Może wybiegać myślą w przyszłość.
Układać scenariusze wydarzeń,
Które mogą wystąpić, ale przecież nie muszą.
Zmieniać sny w jawę,
Osadzać marzenia w rzeczywistości,
Przesuwać zdarzenia w czasie,
Jak na taśmie filmowej.

Cudownie stworzony człowiek
Jest wyróżniony spośród wszelkiego stworzenia.

Warto mieć poczucie wielkości człowieka wśród stworzeń świata i traktować to wyróżnienie jako zobowiązanie do bycia "mądrze" aktywnym.

Czym jest aktywność?
Aktywność to istota życia. To swoista energia związana z czynem. Obejmuje zarówno działanie jak i myślenie. Jej cechą jest zmienianie rzeczywistości, a więc nieustanne regulowanie stosunku ze światem zewnętrznym. Każda aktywność to zespół ruchów i czynności w różnym stopniu i w różny sposób zorganizowanych. Bodźcami popychającymi do działania są okoliczności zewnętrzne, cechy indywidualne, braki i niedostatki, potrzeba zmiany rzeczywistości, wartości osobiste i kwestie kulturowe. Nasze zachowania uzależnione są od stanu otaczającego świata, od sytuacji życiowej każdego z nas, od naszej kondycji psychofizycznej i od naszych życiowych doświadczeń.

Czym jest "mądra aktywność"?
"Mądra aktywność" to aktywność przez nas kontrolowana. Każdy wie, że centrum wszelkiej aktywności mieści się w rozumie. Uważamy, że jesteśmy mądrzy, analizujemy, rozważamy wszystkie "za i przeciw", podejmujemy (wydaje nam się) mądre decyzje. Dostrzegamy jednakże, że często nieprzemyślane wcześniej lub nieprzemyślane do końca kwestie powodują stres, zawód i zdenerwowanie. Można tych rozterek uniknąć za sprawą wcześniejszego poszukiwania optymalnych rozwiązań. Oczywiście rzeczy nieprzewidziane zawsze zdarzać się będą, ale nie będą nas aż tak bardzo stresować i "dołować", bo towarzyszyć nam będzie świadomość i przekonanie, że zrobiliśmy wszystko, co możliwe, by sprawy szły w pożądanym kierunku i przyniosły pożądane przez nas efekty.

Po co tworzyć projekty aktywności własnej?
Tworzenie projektów to całościowe spojrzenie na temat, problem, zadanie. Aby stworzyć wizję zagadnienia potrzebne są (oprócz tematu opracowania): przedmiotowa wiedza, a więc samodzielne wykonanie pewnej (dużej i najważniejszej) pracy umysłowej, ustalenie stanu posiadania potrzebnych materiałów i wyliczenie własnych możliwości finansowych, wyznaczenie drogi dojścia do efektów końcowych, opracowanie organizacji działań i ustalenie kosztów pracy, zgromadzenie niezbędnych materiałów, określenie, kto i w jakim terminie zrealizuje zadanie, dopuszczenie możliwości wprowadzania korekt realizacyjnych w trakcie prac wykonawczych.
Przygotowywanie projektów własnej aktywności jest sposobem motywowania siebie samego do skutecznego działania, dopuszczaniem różnych punktów widzenia oraz dyskusji i poszukiwania najbardziej optymalnych możliwości rozwiązania problemów, dawaniem sobie szansy stawiania pytań i poszukiwania odpowiedzi, gromadzeniem przedmiotowej wiedzy z różnych dyscyplin naukowych, korzystaniem z dostępnej wiedzy praktycznej.
Wnioski: Jeżeli chcemy świadomie i skutecznie działać, musimy chcieć mądrze i odpowiedzialnie organizować własną aktywność. I drugi: Wszelka aktywność własna to zdolność do podejmowania wysiłku umysłowego i precyzyjnego opisywania podejmowanych tematów/zagadnień oraz gotowość ponoszenia trudów wykonawczych.

Do przemyślenia:
"Wyobraźnia jest ważniejsza od wiedzy, ponieważ wiedza jest ograniczona." (Albert Einstein)
"Działanie pociąga za sobą koszty i ryzyko, ale o wiele mniejsze niż te, które wiążą się z wygodną biernością." (John F. Kennedy)
"Rób, co możesz w miejscu, w jakim jesteś i z tym, co masz." (Theodore Roosevelt)

"Dążyć do osiągnięcia szczytu własnych możliwości"

Ralph Waldo Emerson "Co to jest sukces?"

To śmiać się często i dużo,
zdobywać szacunek mądrych ludzi
i uczucia dzieci.
To zasługiwać na szczere uznanie
i znosić cierpliwie zdrady fałszywych przyjaciół.
To doceniać piękno
i odnajdywać w innych to, co najlepsze.
To pozostawić świat odrobinę lepszym,
czy to za sprawą zdrowego dziecka,
ogrodowej grządki
czy lepszych warunków społecznych.
To wiedzieć, że dzięki twemu istnieniu
choć jeden człowiek
będzie miał łatwiejsze życie.
Właśnie to oznacza odnieść sukces.

Jest wśród nas wiele osób, które chciałyby pracować na najwyższym poziomie swoich możliwości i osiągać sukcesy. Jak do tego punktu dojść?

Po pierwsze - przyjrzeć się sobie krytycznie sobie i ocenić, czy posiadamy cechy charakteru właściwe ludziom sukcesu, tzn.:
- pewność siebie, która sprawia, że stajemy się bardziej wiarygodni dla innych,
- znajomość celów i wytrwałe, niezmienne dążenie do ich realizacji,
- wizję efektu końcowego,
- bogatą wyobraźnię napędzającą kreatywność w obrębie założonych celów,
- zdyscyplinowanie - umiejętność gospodarowania własnym czasem,
- asertywność - wiedzę ile czasu trzeba poświęcić na pracę, a ile na rozrywkę i odpoczynek oraz świadomość kontrolowania wszelkich czynników rozpraszających,
- umiejętność nie zrażania się przeciwnościami i niepowodzeniami,
- umiejętność wyprowadzania na bieżąco wniosków i korygowania przyjętej linii postępowania,
- umiejętność poszukiwania wiedzy i potrzeba dociekliwości w rozpracowywaniu szczegółów przedmiotowych zagadnień,
- umiejętność budowania dobrych kontaktów z ludźmi i zjednywania sobie sprzymierzeńców do pracy nad podejmowanymi tematami.

Po drugie - zastanowić się, czy potrafimy racjonalnie zarządzać swoim czasem, a więc:
- umiemy pracować systematycznie i w swoim tempie,
- potrafimy delegować zagadnienia do specjalistów z określonych dziedzin,
- umiemy walczyć z nieładem wokół siebie i w pracy z komputerem,
- umiemy unikać prowadzenia wielu zadań równocześnie (wtedy żadnego nie wykonujemy w pełni i zadowalająco),
- umiemy ustalać priorytety dla zadań i czynności,
- znamy czas swojej największej produktywności w ciągu doby i wykorzystujemy go na rozwiązywanie najtrudniejszych zadań,
- umiemy dbać o swoją kondycję fizyczną i psychiczną - zapewniamy sobie ruch, sen i odpoczynek w niezbędnych dla organizmu ilościach.

Dążenie do osiągnięcia szczytu własnych możliwości to praca nad własnym charakterem i umiejętnością racjonalnego gospodarowania czasem.W powyższych kwestiach wiele możemy zmienić i nadrobić, gdy tylko będziemy mieć świadomość, co w naszym przypadku szwankuje i postaramy się z pełną determinacją zwalczać zauważone niedoskonałości w obu tych sferach.

Do przemyślenia:
"Najważniejsza rzeczą w porozumiewaniu się jest słyszeć to, czego nie powiedziano. (Anonim)
"Jeśli chcesz być tam, gdzie nigdy nie byłeś, musisz iść drogą, którą nigdy nie szedłeś. Jeśli chcesz osiągnąć to, czego nigdy nie miałeś, musisz robić to, czego nigdy nie robiłeś. (George B. Shaw)
"Doskonałość pojawia się wówczas, gdy spotykają się wielkie cele z daleko posuniętym pragmatyzmem." (Tom Peters)
"Sukces wydaje się w dużej mierze kwestią wytrwania, gdy inni rezygnują." (Wiliam Feather)