"Porządkowanie świata - wyrażanie niewyrażalnego"

 Juliusz Słowacki "Beniowski" fragm.

Chodzi mi o to, aby język giętki

Powiedział wszystko, co pomyśli głowa:

A czasem był jak piorun jasny, prędki,

A czasem smutny jako pieśń stepowa,

A czasem jako skarga nimfy miętki,

A czasem piękny jak aniołów mowa...

Aby przeleciał wszystko ducha skrzydłem.

Strofa winna być taktem, nie wędzidłem.

 Niewyrażalny - znaczy: nie mogący być wyrażony słowami. Niewyrażalny - czyli nie wyrażony w pełni. Istnieją w języku/ językach obszary myśli, emocji, doznań, sytuacji, które trudno opisać słowami. Wiemy, że świat składa się z mnogości różnych zjawisk i wielorakości cech opisujących te zjawiska. Ciągle poszukujemy sposobów adekwatnego opisywania zarówno zjawisk, jak i ich  cech.

Oto przykładowa lista sytuacji i zjawisk trudnych do opisania:

- milczenie i cisza,

- pogranicze wiedzy i wiary,

- pogranicze znanego i nieznanego,

- przełożenie efektu malarskiego na muzyczny, muzycznego na literacki, literackiego na rzeźbiarski itp.,

- zjawisko wyrażalności w jednym języku naturalnym trudne do przełożenia na inny taki język,

- zjawisko żywiołów i ich nieprzewidywalności,

- przeżywane doznania emocjonalne,

- głoszone racje ideologiczne,

- wrażenia zmysłowe (węchowe, słuchowe, smakowe, dotykowe),

- artystyczny opis bieżącej rzeczywistości. 

Bywa, że wyrażalność i niewyrażalność zamieniają się miejscami, bo nagle pojawia się nowe słowo, które to "coś" nazywa, ale (na ten moment) jest ono tylko neologizmem (słowem utworzonym przez autora na potrzeby konkretnego opisu). Warto jeszcze zauważyć, że istnieje możliwość budowania informacji z okruchów informacji składanych w całość - i ta opcja językowa pozwala często wyrażać niewyrażalne.

 Myśli do przeanalizowania: 

"Muzyka po milczeniu, najlepiej wyraża to, co niewyobrażalne." (Alous Huksley)

"Tylko poezja potrafi wyrazić niezdolność człowieka do uchwycenia sensu naszego przejścia przez tę ziemię." (Bernard Minier)

"Wolność nie jest rzeczą, którą można dostać w prezencie." (Ignazio Silone)

"Miłość jest cudem, który zawsze może się zdarzyć." (Marie von Ebner-Eschenbach)

"Dyktatura jest najpełniejszą postacią zazdrości." (Curzio Malaparte)

"Porządkowanie świata - wolność"

 Jadwiga Zgliszewska "Wolność"

Wolność  od ograniczeń, które sama sobie stawiam...

Wolność od ocen, w które ubrali mnie inni...

Wolność od strachu, który zamyka możliwości...

Wolność w decydowaniu

Wolność w byciu

Bycie wolnym

 

Obserwując scenę społeczno-polityczną nasuwają się pytania: czym jest wolność i czy zwykły człowiek, obywatel może cieszyć się pełną wolnością w dokonywaniu samodzielnych wyborów we wszystkich sprawach dla niego ważnych? 

Świadomość wyznaczników wolności pozwoli nam stworzyć sobie pełniejszy obraz zagadnienia wolności i pokaże, że do wolności dorasta się w czasie, oraz, że wolność jest bardzo wymagająca, a dodatkowo - jest prawnie regulowana.
Oto wyznaczniki wolności, której pragniemy, i której jesteśmy wielkimi zwolennikami i orędownikami:

- wolność wynika z zakorzenienia (kraj, język, religia, kultura, tradycja, rodzina),

- wolność nie jest absolutna; jest zawsze w jakiejś sytuacji, którą możemy kształtować,

- wolność jest międzyludzka - każdy człowiek pragnie porządkować świat po swojemu i równocześnie chce panować nad wolnością drugiego człowieka,

- wolnym trzeba chcieć być tzn. chcieć i móc podejmować działania z własnej inicjatywy z wszystkimi tego konsekwencjami, mieć nieodpartą wolę działania, mieć wizję efektów końcowych wykonywanych czynności, posiadać aktualną wiedzę w obrębie pola własnej aktywności,

- wolność przejawia się w twórczym działaniu, a więc w wyrażaniu siebie w sposób samodzielny, według własnego pomysłu,

- wolność musi być odpowiedzialna tzn. każda podejmowana czynność nie może zagrażać i szkodzić drugiemu człowiekowi,

- wolność wymaga dojrzałości, odwagi, trudu, samodzielnego myślenia i twórczego wysiłku - bo człowiek jest tylko tym, czym sam siebie uczyni,

-  wolność pozwala ustanawiać pewne wzorce człowieczeństwa, które inni mogą akceptować i naśladować.

Czy może być pełna wolność w przestrzeni publicznej?

Wolności obywatelskie sformułowane przez konstytucję i ustawodawstwo to zobowiązanie władzy państwowej do nieingerowania w określone sfery życia osobistego i publicznego.

Obywatelom Polski wolności obywatelskie zagwarantowane są w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.

Zadaniem Rzecznika Praw Obywatelskich zapisanym w konstytucji jest stanie na straży wolności i praw człowieka i obywatela. Strzeże on nie tylko zasad zapisanych w Konstytucji RP, ale również w ustawach. Obowiązek ten obejmuje również umowy międzynarodowe ratyfikowane przez Polskę.

Międzynarodowa ochrona wolności obywatelskich opiera się na trzech filarach, które stabilnie utrzymują dzieło ochrony praw człowieka. Są to:

1. system wewnątrzkrajowy (prawo i system instytucji),

2. system międzynarodowy (system ONZ i systemy regionalne),

3. organizacje pozarządowe

Myśli do przeanalizowania:

"Ujawnić swe wątpliwości - to zawsze jest dozwolone wolnemu człowiekowi." (Georg Christoph Lichtenberg)

"Wolnym jest ten, kto nie został zniewolony przez żadną nikczemność." (Cyceron)

"Człowiek wolny idzie do nieba taką drogą, jaka mu się podoba." (Wolter)

"Podstawą szczęścia jest wolność, a podstawą wolności odwaga." (Tukidydes)

"Porządkowanie świata - cud nadziei"

 Leopold Staff "Nadzieja"

 

Zapragnąłem wyczytać w zodiaku

Swoje losy i dolę żywota,

Alem nigdy nie otrzymał znaku,

Czy się spełni dni moich tęsknota.

 

Po minionych złych deszczach i burzy

Powracają burze i złe deszcze,

Ale ciągle nadzieja mi wróży,

Że to, czego czekam, przyjdzie jeszcze.

 

Zostawiłem drzwi moje otworem,

Bo mam w duszy pewność tajemniczą:

Radość przyjdzie z winogron słodyczą,

Przyjdzie późną jesienią, wieczorem. 

 

Nadzieja jest najcenniejszą towarzyszką życia każdego człowieka. Jest z nami od urodzenia do śmierci. Pomaga widzieć jasne światło w tunelu i odnajdywać sens życia w momentach różnych życiowych zakrętów. Trudno wyobrazić sobie życie bez tego jakże cennego daru. 

Jak postrzegamy, odbieramy, odczytujemy nadzieję? 

- jako oczekiwanie dóbr przyszłych,

- jako przekonanie, że wszystko, co robimy ma sens i doprowadzi nas do obranego celu,

- jako siłę pozwalającą podejmować kroki w kierunku wymarzonego"jutra",

- jako energię pomocną w pracy i wyzwalającą zapał do walki z przeciwnościami i przeszkodami,

- jako uczucie mobilizujące do aktywności i pokonywania własnych słabości,

- jako towarzyszkę w walce o odmianę losu w chwilach trudnych,

- jako rodzaj bajki (bo taką każdy człowiek w sobie nosi), że najskrytsze marzenia się spełnią,

- jako cud umożliwiający wyjście obronną ręką z kłopotów fizycznie niemożliwych do pokonania,

- jako wartość powodująca ruch, rozwój, aktywność,

- jako motor napędowy wszelkich dążeń, starań, wysiłków, wyrzeczeń, poświęceń,

- jako oczekiwanie na szczęśliwą przyszłość,

- jako symbol wiary i siły,

- jako chrześcijańską formę zaangażowania w życie doczesne połączoną z troską o życie wieczne,

- jako rodzaj mobilizacji i refleksji związany z modlitwą, radością, postawą czuwania.

Popularne powiedzenie głosi, że nadzieja jest matką głupich, ale bez niej żyć byłoby bardzo trudno. Zarówno światło słoneczne, jak i nadzieja to dla ludzi całe ich życie: istnienie, oparcie w chwilach trudnych, siła, uczucie, natchnienie, cud, oczekiwanie, bajka. 

Chcemy więc żyć w nadziei, że przed nami wiele pięknych i szczęśliwych dni oraz, że w zdrowiu będziemy mogli spotykać się z ciekawymi ludźmi i odbywać wiele interesujących podróży w różne, niepoznane dotąd zakątki świata. 

Myśli do przeanalizowania:

"Nadzieja jest snem na jawie." (Arystoteles)

"Nadzieja przychodzi do człowieka wraz z drugim człowiekiem." (Dante Alighieri)

"Każdy prowadzi jakąś kalkulację, która nazywamy nadzieją." (Platon)

"Porządkowanie świata - manipulacja"

Suzzi "sztuka manipulacji czyli..."

 

gestem manipulacji

wbijasz szpilki słów

by nie miała racji

i spokojnych słów  

 

bezwzględnym egoizmem

rzucasz w serca środek 

by otworzyć bliznę

i zebrać nagrodę

 

idealnym dźwiękiem

przenikasz duszę wskroś

by szła przez mękę

szczęściu na złość

Manipulacja to procedury i mechanizmy umożliwiające sterowanie myślami, emocjami i zachowaniami innych ludzi, którzy nie zdają sobie z tego faktu sprawy.

Manipulacja jest wszechobecna w przestrzeni publicznej, a my - bardzo często - nie zdajemy sobie z tego zjawiska sprawy. Albo dostosowujemy się do przyjętych w grupie norm społecznych (konformizm), albo zmieniamy swoje zachowania na skutek bezpośrednich próśb (uległość), albo jesteśmy posłuszni osobom uważanym za autorytety (posłuszeństwo). A powinniśmy walczyć o swoje racje, poglądy i swoje prawa. Przecież nasze życie powinniśmy przeżyć po swojemu. Jesteśmy ludźmi, nie marionetkami dającymi się posłusznie sterować. Włączmy myślenie! Brońmy się przed manipulacją.

James M. Smith proponuje kilka technik radzenia sobie z manipulacjami:

"Akceptowanie komplementów" - polega na przyjmowaniu komplementów zarówno tych prawdziwych, jak i fałszywych. W ten sposób rozbrajamy manipulatora. Ważne jest, aby robić to w sposób naturalny, nie negować i nie zaprzeczać.

"Zmiana oceny na opinię" - gdy słyszymy uwagi w postaci wypowiadanych ocen, to należy powstrzymać się od obrony i udowadniania swoich racji, lecz zamienić ocenę w opinię i wówczas jej zaprzeczyć.

"Demaskowanie aluzji" - łatwiej używać aluzji, niż powiedzieć wprost, co się o danej osobie myśli. W takiej sytuacji zmieniamy aluzję w opinię i pytamy wprost, czy dobrze rozumiemy wypowiadane słowa. Prawdopodobnie pytany zaprzeczy lub obróci to w żart.

"Zasłona z mgły" - to spokojne przyjmowanie krytycznych uwag, zarzutów, dzięki czemu dajemy rozmówcy do zrozumienia, że w ogóle nas to nie rusza. Takie zachowanie zmusza rozmówcę do zaprzestania ataku.

"Przyznanie się do błędów i uprzedzenie krytyki" (gdy są do takiego zachowania przesłanki) - uprzedzenie krytyki neutralizuje atak oraz rozładowuje napięcie.

"Technika Małego Księcia" - ciągłe, nieustanne stawianie tego samego pytania do momentu uzyskania na nie odpowiedzi. Nie pozwalamy rozmówcy na zmianę tematu i poruszanie innych kwestii.

"Zdarta płyta" - technika przydatna, gdy zamierzamy odmówić. Przeciwstawiamy się presji oraz manipulacji, nie dajemy się zmusić do nadmiernych ustępstw.

"Negocjowanie sposobu prowadzenia rozmowy" - gdy czujemy, że rozmówca stosuje wobec nas manipulacje, przerywamy dalsza rozmowę i informujemy o swoich odczuciach. Po ustaleniu zasad dalszej rozmowy, kontynuujemy ją.

Myślę, że należy uważnie obserwować scenę społeczną i polityczną - i odkrywać procesy manipulowania nami w różnych obszarach naszego życia. Miejmy swoje zdanie i swoje poglądy na różne bieżące kwestie. Nie ulegajmy emocjom, jedynie słusznym racjom i jedynie słusznej argumentacji. Bądźmy ludźmi racjonalnymi, bo o to w tym wszystkim chodzi.

(Opracowano na podstawie: Internet: Maja Antosik "Człowiek współczesny w obliczu manipulacji")

Myśli do przeanalizowania:

"Celem reklamy jest budzenie pragnień i kuszenie do zakupu produktów i usług, albowiem ludźmi można doskonale manipulować, a ich potrzeby - generować." (Constanze Kurz)

"Wspomnienia to coś ulotnego. Można nimi odpowiednio manipulować, by je nagiąć i podporządkować konkretnemu celowi." (Żaneta Zgliczyńska)

"Ludzie są gotowi zrobić wszystko, jeśli tylko da im się coś, w co uwierzą." (Chris Culver) 

 

"Porządkowanie świata - słuchanie"

 Tomasz Jastrun "Kiedy jesteś tak blisko"

Nawet ciemność się świeci

A szczelina w podłodze

Wyfruwa jak srebrna ćma

Patrzę ci w oczy

Nie mam dla nich słów

Słyszę

Jak skrapla się nasze milczenie

 

Słuchanie jest umiejętnością pozwalająca skutecznie poznawać otoczenie i nawiązywać pozytywne relacje międzyludzkie. Nie wystarczą zdrowe uszy, by mówić o słuchaniu. Jest bowiem różnica między słyszeniem, a słuchaniem. "Słyszeć", to biernie odbierać dźwięki, które do naszych uszu dochodzą. "Słuchać" zaś, to uważnie, z zaangażowaniem, ze zrozumieniem, z towarzyszącymi  słyszeniu emocjami, odbierać dźwięki, słowa, zdania, sygnały dochodzące do naszych uszu. 

Słuchanie wymaga:

- skupienia uwagi i koncentracji,

- wykazania zainteresowania treściami dobiegającymi do naszych uszu,

- porządkowania i uogólniania zdarzeń i myśli wynikających ze słyszenia,

- tworzenia pełnego obrazu zjawiska opisywanego dźwiękami,

- zaangażowania emocji i innych zmysłów w proces słyszenia,

- chęci zrozumienia dobiegających dźwięków.

Słuchanie jest świadomym wysiłkiem w kierunku zgromadzenia informacji o czymś, o kimś, o sprawie, o zagadnieniu:

- jest kluczem do zrozumienia rzeczywistości,

- jest uwarunkowane ciszą, milczeniem, pustką,

- jest kwestią wychowania i temperamentu,

- jest formą życzliwości względem innych ludzi i przesłanką do budowania dobrych relacji z nimi,

- jest budowaniem zaufania i zdrowych relacji międzyludzkich,

- jest odkrywaniem tajemnicy spotykania się ludzi na różnych życiowych niwach,

- jest aktem poznawczym dotyczącym ludzi, rzeczy, spraw, życia we wszystkich jego odmianach, 

- jest budowaniem opowieści o rzeczywistości, ludziach, sprawach, problemach, radościach, sukcesach, wydarzeniach.

Znaczenia słuchania nie sposób nie dostrzegać. Uważnego słuchania trzeba się uczyć, a więc: starać się być odkrywcą, tzn. człowiekiem ciekawym, dociekliwym, zainteresowanym tym wszystkim, co dzieje się w otoczeniu. Do tego - należy być człowiekiem empatycznym tj. zdolnym do rozumienia innych ludzi,  i jeszcze -  wykazywać się cierpliwością w pracy nad sobą w zakresie ćwiczenia pożądanych umiejętności w obrębie swojej osobowości. 

 

Myśli do przeanalizowania:

"Nie podążaj za ideami innych, ale ucz się słuchać głosu w sobie." (Babaji)

"Gdy słucham, co mówisz, słyszę, kim jesteś." (Ralph Waldo Emerson)

"Naucz się słuchać, okazja czasami puka bardzo cicho." (Autor nieznany)

"Podstawową zasadą dialogu jest głębokie słuchanie, to znaczy respektowanie tego, co ktoś do nas mówi, nawet jeśli się z tym nie zgadzamy..." (Małgorzata Braunek) 

"Porządkowanie świata - szukanie"

 Kazimierz Przerwa-Tetmajer "Szukam cię"

 Szukam cię - a gdy cię widzę

udaję, że cię nie widzę.

 

 Kocham cię - a gdy cię spotkam

udaję, że cię nie kocham.

 

Zginę przez ciebie - nim zginę

krzyknę, że ginę przypadkiem... 

 

Słowo "szukam" wypowiadamy nawet kilka razy w ciągu dnia, ale nad jego znaczeniem, aż tak bardzo się nie zastanawiamy. A oznacza ono, że mamy jakiś cel - obiekt poszukiwań oraz zamiar poznawania, odkrywania, doświadczania czegoś. 

Kogo, czego szukamy?

- siebie,

-  drugiego człowieka, przyjaciela, drugiej połówki, Boga,

- sensu, prawdy, miłości, drogi życiowej, pracy,

- szczęścia...

Gdzie i kiedy szukamy?

- szukamy wokół siebie, w Internecie, w bibliotekach, w książkach, czasopismach, u specjalistów od interesującego nas zagadnienia; u osób posiadających określoną wiedzę z racji wykonywanego zawodu, a także u różnych pasjonatów...,

- szukamy wtedy, gdy: rodzi się potrzeba udzielania odpowiedzi na powstające pytania; gdy prowadzi nas ciekawość i chęć poznawania świata; gdy mamy do rozwiązania problem; gdy tworzymy jakieś projekty; gdy chcemy rozumieć sens naszego życia i działania; gdy potrzebujemy inspiracji do własnych wizji twórczych w sensie artystycznym czy każdym innym...,

- skuteczność poszukiwań zależy: od naszej determinacji; od już posiadanej wiedzy i doświadczeń; od dyspozycji czasowych; od umiejętności selekcjonowania informacji i tworzenia logicznych całości; od chęci i potrzeby misternego tworzenia własnego oglądu i opisu świata... .

Szukamy przez całe życie. Nadaje ono życiu sens, wyzwala energię twórczą, sprzyja realizacji potrzeb i pomysłów, pozwala realizować siebie, odkrywać rzeczy nieznane, niejasne, niezrozumiałe, nowe. Szukanie jest czynnością ludzi aktywnych, kreatywnych, posiadających liczne pasje, umiejętności, pomysły, wizje. Im więcej rodzi się potrzeb i pomysłów, tym więcej szukamy.

Myśli do przeanalizowania:

"Człowiek stworzony jest na to, by szukać prawdy, a nie by ją posiadać." (Blaise Pascal)

"Przez poszukiwanie szczęścia dla niego samego osiąga się tylko nudę, i aby znaleźć szczęście trzeba szukać czegoś innego niż szczęście." (Marcel Proust)

"Jeśli droga nie prowadzi cię tam, dokąd ty chcesz, musisz znaleźć własną."(Marie Phillips)

"Czasu trzeba szukać wśród złodziei." (Autor nieznany)

"Porządkowanie świata - chodzenie własnymi drogami"

 Prawdziwy sukces osiągamy wtedy,

gdy potrafimy przejść przez życie własną drogą

i nie pozwolimy, by szaleństwo świata uzurpowało sobie prawo

do władzy nad naszym życiem.

(Christopher Marley)

Każdy człowiek ma potrzebę bycia szczęśliwym. Największe poczucie szczęścia odczuwamy wtedy, gdy wynika ono z naszej samodzielnej, skutecznej aktywności, prowadzonej na bazie opracowywanych przez siebie scenariuszy, będących rezultatem osobistych marzeń, pragnień, dążeń. Kto doświadczył emocji szczęścia  z powodu własnego wizjonerstwa, własnej kreatywności i własnej skuteczności, wie, że takie podejście do życia ma sens, bo aktywizuje, cieszy, uszczęśliwia, daje poczucie sprawstwa i niezależności, wzmacnia wiarę w siebie, rozwija, daje wymierne rezultaty.

Chodzenie własnymi drogami to rodzaj filozofii życiowej. Wynika z ciekawości świata, potrzeby doświadczania życia, potrzeby kreowania rzeczywistości według własnych pomysłów, potrzeby sprawdzania własnych możliwości w trakcie realizacji kolejnych scenariuszy, potrzeby delektowania się efektami końcowymi swojej aktywności. Wymaga posiadania wizji własnej osoby. Do takiego zachowania i postępowania trzeba tylko:

- mieć marzenia, pragnienia i życiowe cele,

- znać swoje zdolności, talenty, swoją wrażliwość i posiadane kompetencje,

- mieć pasje i silną motywację do skutecznego działania w kierunku realizacji marzeń, dążeń, celów,

- słuchać siebie, swojego rozumu i serca,

- wierzyć w siebie,
- być zdolnym i zdeterminowanym do podejmowania dużego wysiłku na rzecz własnego rozwoju i  realizacji postawionych sobie zadań,

- być konsekwentnym i cierpliwym w dążeniu do wyznaczonych celów.

Kto zwykle chodzi swoimi drogami?

- ludzie niezależni w oglądzie i kreowaniu świata,

- ludzie nie ulegający presji innych osób,

- ludzie mający pomysł na siebie i własne życie, i konsekwentnie go realizujący,

- ludzie zdolni do podjęcia ogromnej pracy nad sobą,

- indywidualiści, wierzący w siebie, swoje umiejętności i możliwości,

- ludzie wybitnie uzdolnieni, fachowcy z różnych branż i dziedzin życia,

- ludzie bezinteresowni i z dumną przyjaźnią,

ale też:

- ludzie aroganccy, egoiści, egocentrycy,

- ludzie tajemniczy i niedostępni,

- samotnicy, dziwacy, odmieńcy,

- ludzie z różnych powodów odtrąceni przez społeczeństwo,

- wszelkiej maści przestępcy. 

Interesują mnie oczywiście "ludzie idący pod prąd", ale w pozytywnym tego stwierdzenia znaczeniu, tzn. mający marzenia, wyobraźnię, siłę charakteru, pomysły i determinację do pracy nad postawionymi sobie szlachetnymi zadaniami. Samodzielna rozmowa i praca z samym sobą to wielka sztuka i umiejętność. Do pracy z sobą uzdolnione są zwykle osoby mocne charakterologicznie, świadome swoich możliwości, cierpliwe i silnie zmotywowane.

 Myśli do przeanalizowania:

"Ludzie, którzy tracą czas czekając, aż zaistnieją najbardziej sprzyjające warunki, nigdy nic nie zdziałają. Najlepszy czas na działanie jest teraz!" (Mark Fisher)

"Cały świat usuwa się z drogi człowiekowi, który wie dokąd zmierza." (Steve Jops)

"Najważniejszą opinią jest ta, którą mamy na własny temat, a najważniejsze, co mówimy to to, co mówimy do siebie." (Zig Ziglar)

"Nie szukaj drogi życiowej - buduj ją sam." (Ryszard Wasilewski)